Introducción a la cultura griega

INSTITUTO CERVANTES DE ATENAS
CURSO ESPECIAL
"Introducción a la cultura griega"

PEDRO OLALLA
Escritor, helenista, profesor

Para cualquier acercamiento a la cultura, Grecia es siempre un punto de referencia inevitable; por ello, las claves para entender y conocer lo griego no nos acercan sólo a un pueblo o a un espacio histórico o actual, sino que nos acercan a la propia noción y realidad de la cultura y a su desarrollo histórico en el mundo. Dicho de otra manera, las claves de la cultura griega son, a la vez, las claves de la cultura universal.

Desde esta premisa, el objetivo de este curso es ayudar a los participantes a aprovechar la valiosa ocasión que una estancia prolongada en Grecia brinda a toda persona con inquietudes humanísticas e intelectuales: reavivar y enriquecer el elemento griego presente ya en su formación, avanzar en su conocimiento más allá del plano teórico y libresco, explorar en esta tierra y este pueblo los rasgos que han marcado nuestra cultura y nuestra esencia.

El curso articula sus contenidos en unidades temáticas monográficas que se presentan a través de la exposición oral, la exposición audiovisual y la visita a diversos lugares cargados de historia o simbolismo. Una reflexión introductoria sobre el calado de lo griego en la cultura universal, un armazón histórico para ubicar en él nuevos conocimientos adquiridos, una evocación de la filosofía recorriendo las calles de la Atenas actual, un acercamiento a los mitos a través de sus escenarios reales, o un perfil característico de la lengua, la literatura, la arquitectura, la música, el teatro o la gastronomía griega, son algunas de las propuestas que integran el programa de este curso ofreciendo una visión de Grecia más allá de su momento clásico, en su sentido diacrónico y en su penetración en otras culturas. Todo ello, con la intención de proveer a los interesados con claves necesarias para poder interpretar, conocer y disfrutar.

Curso Especial “Introducción a la cultura griega”
30 horas lectivas
Del 28/09/2009 al 08/02/2010
Lunes de 20:00 a 22:00
Matrícula 200 €

www.pedroolalla.com

Los girasoles ciegos - Τα τυφλά ηλιοτρόπια

Πρόσφατα έπεσε στα χέρια μου το πολυβραβευμένο βιβλίο του Alberto Méndez "Los girasoles ciegos", που μέρος του έχει γυριστεί και σε ταινία στην Ισπανία, με σκηνοθέτη τον José Luis Cuerda.

Το βιβλίο έχει εκδοθεί και στα ελληνικά από τον Εκδοτικό οργανισμό Πάπυρο (ISBN: 978-960-6715-76-1) με τίτλο "Τα τυφλά ηλιοτρόπια" σε μετάφραση του -φίλου από τα χρόνια του Ισπανικού Σπουδαστηρίου- Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, μεταφραστή και καθηγητή Ισπανικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο ΕΑΠ.

Πρόκειται ουσιαστικά για τέσσερις μικρές ιστορίες ανθρώπων της διπλανής πόρτας, τα πρώτα χρόνια μετά την λήξη του Ισπανικού Εμφυλίου. Ανθρώπων που οδηγήθηκαν τελικά στο θάνατο, καθώς ανήκαν -με κάποιον ξεχωριστό τρόπο ανά περίπτωση- στους ηττημένους. Είναι μια διαφορετική προσέγγιση σε αυτά τα μαύρα χρόνια που οι άνθρωποι σώπαιναν για να επιβιώσουν, ειπωμένη με απλά λόγια, μέσα από γεγονότα φανταστικά που θα μπορούσαν όμως να είναι και η απόλυτη τραγική αλήθεια κάθε ισπανικής οικογένειας.

Ο συγγραφέας, Ισπανός μετανάστης δεύτερης γενιάς γεννημένος στην Ιταλία, πέθανε λίγους μήνες μετά την κυκλοφορία του βιβλίου και έτσι δεν μπόρεσε να χαρεί την μεγάλη επιτυχία του σε πωλήσεις αλλά και σε τοπικά και διεθνή βραβεία. Το βιβλίο έχει αφήσει πολύ έντονο στίγμα στην Ισπανία, ενώ όπως αναφέρεται στο εξώφυλλο ήδη έχουν πωληθεί πάνω από 150.000 αντίτυπα και έχουν γίνει 25 εκδόσεις μέσα στα 5 χρόνια από την πρώτη κυκλοφορία του. Διαβάζω τώρα στην Wikipedia ότι οι πωλήσεις έχουν ξεπεράσει τις 250.000 και ότι θεωρείται εκδοτικό φαινόμενο του 2004, της χρονιάς κυκλοφορίας του.

Προσωπικά μου κάνει εντύπωση το αντίκτυπό του, καθώς δεν μπόρεσα να δω μέσα από τις σελίδες του κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που να το κάνει τόσο μοναδικό. Καλογραμμένο και προσιτό ναι, συγκινητικό σίγουρα, μοναδικό όμως δεν είμαι σίγουρη... Ο εμφύλιος πόλεμος είναι περισσότερο δύο δυσάρεστες λέξεις για την γενιά μου που δεν αποτέλεσαν ποτέ μέρος της πραγματικότητάς μας και καθώς η στυγνή δικτατορία των 40 ετών της Ισπανίας είναι για μας τους Έλληνες επίσης μία πραγματικότητα που δύσκολα μπορούμε να αντιληφθούμε σε όλο της το απεχθές και τραγικό μεγαλείο, ίσως γι αυτό τα Τυφλά Ηλιοτρόπια να μου φάνηκαν ένα βιβλίο που ναι μεν ένοιωσα κερδισμένη διαβάζοντάς το, αλλά που έχοντας εντυπωσιαστεί προηγουμένως από τις διθυραμβικές κριτικές και από τα θερμά σχόλια Ισπανών φίλων, το περίμενα κάπως διαφορετικό. Σίγουρα πάντως αξίζει να το μελετήσουμε, είτε στο πρωτότυπο, είτε στην εξαιρετική μετάφραση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.

Αύριο πάλι

Πριν λίγες μέρες διαβάζοντας μια απορία του Darthiir the Abban σχετικά με το Αύριο, μου ήρθε στο μυαλό ένα τραγούδι του Νίκου Γκάτσου και του Δήμου Μούτση που αγαπήσαμε από την ερμηνεία του αξέχαστου Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Ακούμε λοιπόν το Αύριο πάλι.

Las gordas también tienen alma (...) *

Ακούμε τους Κουβανούς Charanga Habanera στο La Gorda .

* Και οι χονδρές έχουν ψυχή (...)

Ο Zelaya πίσω στην Ονδούρα

"Φιλοξενείται" στην Πρεσβεία της Βραζιλίας στην Ονδούρα και συγκεκριμένα στην Tegucigalpa, ο παράνομα -μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα τον περασμένο Ιούνιο- εκδιωχθής Πρόεδρος Manuel Zelaya.

Alzheimer

No olvides. Hay esperanza.

"Μην ξεχνάς. Υπάρχει ελπίδα."

Αυτό είναι το σύνθημα που επέλεξαν για την σημερινή ημέρα οι συγγενείς των ασθενών με την Νόσο του Αλτσχάιμερ στην Μάλαγα.

Οι μέρες παγκόσμιας μνήμης ή/και εορτασμών γενικώς δεν με καλύπτουν ιδιαίτερα.

Όταν όμως πρόκειται για μια ασθένεια που καταλύει κάθε έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας και καταστρέφει μυαλά, ψυχές, οικογένειες... σε αυτήν την περίπτωση δεν μπορώ παρά να κάνω μία εξαίρεση και να θυμηθώ ότι η 21η Σεπτεμβρίου είναι διεθνώς αφιερωμένη σε αυτήν την "απόλυτη" ασθένεια, την Νόσο του Αλτσχάιμερ.

Άλλο κεντρικό θέμα της φετινής ημέρας "μνήμης" είναι το Diagnosing Dementia: See It Sooner.

Εδώ μπορούμε να διαβάσουμε για τις εκδηλώσεις που διοργανώνονται σήμερα διεθνώς σχετικά με την Νόσο.

Και πάλι βλέπουμε το βίντεο με τον Diego El Cigala στο τραγούδι της ταινίας ¿Υ tú quién eres? του Antonio Mercero... sólo queda tu recuerdo, rosita encarnada... πόση θλίψη... que voy a quererte που όμως είναι τόσο πολύ δύσκολο, όταν εγκλωβίζεται μια οικογένεια στον χειρότερο ίσως εφιάλτη, που δεν λέει να τελειώσει.

Σε αυτούς που έχασαν την μνήμη τους και μαζί με αυτήν την ανθρώπινη υπόσταση αλλά και σε αυτούς που θα την χάσουν αύριο, είναι αφιερωμένη η 21η Σεπτεμβρίου. Καθώς και στους οικείους τους που παρακολούθησαν ή θα παρακολουθήσουν ανήμποροι και δυστυχισμένοι την αργή και βασανιστική πορεία προς την λήθη.

Úbeda - Andalucía

Παρατηρώ τις φωτογραφίες της Úbeda και είναι οι περισσότερες στραβοτραβηγμένες ή κακοφωτισμένες.

Εκείνη την ημέρα -στις 17 Αυγούστου- είχε 40o C ακόμα και στις 7 το απόγευμα, το πρωί που κάναμε την βόλτα δεν τόλμησα να κοιτάξω το θερμόμετρο. Ένας ήλιος φωτιά που τύφλωνε και κατάκαιγε... αρκετά διαφορετικό το κλίμα από αυτό της Γρανάδα, παρά την μικρή απόσταση που χωρίζει τις δύο πόλεις.





Και παντού έργα στους δρόμους, στο πλαίσιο της προσπάθειας του Θαπατέρο να καταπολεμήσει με 4μηνα έργα-ασπιρίνες την ανεργία που ταλανίζει τους Ισπανούς. Σκόνη, φασαρία και εξοντωτική ζέστη, δεν ήταν και οι καλύτεροι σύντροφοι για να πάρει κανείς μια πρώτη γεύση από ένα μέρος. Την επόμενη φορά ελπίζω να είναι πιο ευνοϊκές οι συνθήκες.









Πώς πήγαιναν τα λόγια στο τραγούδι των Van Der Graaf Generator; There's a house with no roof so the rain creeps in, falling through my head as I try to think out time.







Ιδιαίτερα εξυπηρετικοί οι υπάλληλοι του σταθμού των λεωφορείων, μας άλλαξαν εισιτήρια που από λάθος συναδέρφων τους στην Γρανάδα είχαν κλειστεί για την προηγούμενη μέρα και κανονικά θα έπρεπε να τα ξαναπληρώσουμε.


Το πρώτο μου παγωτό με γεύση turrón το δοκίμασα στους Valencianos της Úbeda, οπότε αυτό από μόνο του είναι αρκετός λόγος για να επιστρέψω.


ΥΓ. Μαριάννα μου, ελπίζω να σου φέρνουν όμορφες αναμνήσεις στο μυαλό αυτά τα στιγμιότυπα. Ευχαριστώ πολύ για την παρέα και τον καφέ!

Και μετά αναρωτιόμαστε γιατί διαλύθηκε και κάηκε το σύμπαν (όπως η Αθήνα και τα περίχωρα για παράδειγμα) τον τελευταίο χρόνο. Θέλει και ρώτημα; Υπήρχε αμφιβολία μετά την συμφωνία με τον Πούτιν ότι αυτή η κυβέρνηση θα έπεφτε πριν την ώρα της, ανεξαρτήτως της δικής της ικανότητας ή -κυρίως- ανικανότητας;

Σε ευχαριστώ Γιάννη για το mail με την συγκεκριμένη γελοιογραφία.

Ελπίζω μόνο να γίνει ένα θαύμα και να απέχει πολύ από την πραγματικότητα.

¿Arriba o abajo?

Depende del punto de vista...

Γάμος ... από ψηλά!

Boda en la Iglesia de San Matías, en el centro de Granada.

Monasterio de San Jerónimo στη Granada

Το Monasterio de San Jerónimo ξεκίνησε να χτίζεται κάτω από την προστασία των Reyes Católicos στην πόλη Santa Fe το 1492 για να μεταφερθεί τελικά στην Γρανάδα, σε εδάφη που πιστεύεται ότι ανήκαν στον τελευταίο μονάρχη nazarí, τον Boadvil.



Τα έργα ξεκίνησαν αρχικά σε γοτθικό ρυθμό μέχρι το 1523, όταν ο Carlos V παραχώρησε την Capilla Mayor (το Κεντρικό Παρεκκλήσιο) στην Duquesa de Sessa, María de Manrique, για να γίνει εκεί ο χώρος της τελευταίας της κατοικίας καθώς και να ενταφιασθεί αργότερα δίπλα της ο σύζυγός της don Gonzalo Fernández de Córdoba, ή αλλιώς el Gran Capitán.



Αυτή η απόφαση σηματοδότησε την δημιουργία ενός ιδεολογικού κέντρου σε ένα νέο αστικό πυρήνα με χαρακτήρα αριστοκρατικό, γι αυτό και στο claustro βλέπουμε παρεκκλήσια στην μνήμη νεκρών, μελών της αριστοκρατίας της εποχής, όπως των Francisco de Bobadilla, Díaz Sánchez Dávila και Ponce de León).











Η αναδιαμόρφωση του μοναστηριού για να αποδωθούν μεταθανάτιες τιμές και να γίνει χώρος ενταφιασμού, ανατέθηκε στον ιταλό Jacopo Florentino και έτσι ξεκίνησε η αλλαγή του στυλ από γοτθικό σε αναγεννησιακό ιταλικό, που συνεχίστηκε και κορυφώθηκε από τον αρχιτέκτονα Diego de Siloé, στον οποίο οφείλεται και κατά μεγάλο μέρος η σημερινή εικόνα του Monasterio de San Jerónimo.








Ξεχωρίζει το retablo manierista στην Capilla Mayor του οποίου κύριος εμπνευστής είναι ο Maestro Pablo de Rojas και πρόκειται για ιδιαίτερης σημασίας έργο, καθώς αποτελεί το έναυσμα για την δημιουργία σχολής Ανδαλουσιανής γλυπτικής με ιδιαίτερο τοπικό χαρακτήρα.


Οι τοιχογραφίες έγιναν έτσι ώστε να εξυμνούνται τα στρατιωτικά κατορθώματα και ο ηρωισμός του Gran Capitán, που χάρη στην φιλία του με τον τελευταίο Μαυριτανό βασιλιά της Γρανάδας Boabdil el Chico, οι Reyes Católicos του ανέθεσαν να ολοκληρώσει τις διαπραγματεύσεις για την τελική άλωση της Γρανάδας στης 2 Ιανουαρίου του 1492. Διακρίθηκε επίσης για τα κατορθώματά του στην Νάπολη και θεωρείται ένα από τα πιο σημαντικά στρατιωτικά ονόματα στην ιστορία της χριστιανικής Ανδαλουσίας.